Schrijven in begrijpelijke taal
Als ambtelijk secretaris van de Raad voor Sociaal Domein Duiven (RvSDD) kom ik regelmatig wollig taalgebruik in beleidsstukken tegen. Zo krijg ik met redelijk vaak beleidsstukken van de overheid en de gemeente onder ogen, die zo ingewikkeld zijn dat zelfs ik zinnen twee keer of soms nog vaker moet lezen. Mijn woordenschat is vrij groot, maar soms moet ik ook woorden opzoeken om de zin te begrijpen. Als dit al moeilijk voor mij is, hoe lastig is dit dan voor een laaggeletterde of een inburgeraar? Niet dat dit de stukken zijn die zij het eerste lezen.
Begrijpelijk schrijven
Begrijpelijk schrijven is belangrijk om een boodschap over te brengen. Het maakt niet uit of je een e-mail, een brief, een folder of een beleidsstuk schrijft. Het gaat erom dat de inhoud begrijpelijk is en daardoor voor iedereen leesbaar is. Daarom doe ik een dringende oproep aan gemeenten en instanties: schrijf in gewoon Nederlands, niet in de taal van de ambtenaren of de specialisten. In een gesprek heb je het toch ook niet over ‘ons schrijven’, maar over ‘onze brief’?
Vakjargon
Een ander voorbeeld van ambtelijke taal is: ‘het proces van het schrijven van dit document is met vertraging afgerond’. Waarom niet gewoon schrijven: ‘het kostte iets meer tijd om het document te schrijven’. Simpel geformuleerd en begrijpelijk voor iedereen. Het is logisch als je voor beroepsgenoten een artikel schrijft, dat je de begrippen die bij jouw vak horen gebruikt. Je mag verwachten dat vakgenoten die begrippen begrijpen. Toch wil ik het advies meegeven om ‘moeilijke’ begrippen en zeker afkortingen uit te leggen.
Schrijf je voor een grote groep mensen, bijvoorbeeld de inwoners van een gemeente, bedenk dan voordat je gaat schrijven wat het taalniveau van deze groep is en pas de manier van schrijven en de moeilijkheid van de woorden daarbij aan. Tegenwoordig zijn er voldoende websites die jou kunnen helpen om een begrijpelijke variant van een ‘moeilijk’ begrip te vinden, bijvoorbeeld www.ishetb1.nl
Korte zinnen
Veel teksten staan vol met enorme lange zinnen. Als je begrijpelijk wil schrijven, dan geef ik de tip om zinnen te schrijven van maximaal 20 woorden. Dit betekent niet dat alle zinnen kort moeten zijn, maar een goede afwisseling tussen korte en lange zinnen maakt een tekst een stuk leesbaarder. Verder zorgen korte zinnen ervoor dat de boodschap beter begrepen wordt.
Verbindingswoorden
Een tekst met alleen maar korte zinnen leest niet fijn, daarom is het goed om verbindingswoorden als ‘en’, ‘maar’, ‘omdat’ en ‘daarom’ te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de lezer een stuk tekst beter begrijpt. Deze verbindingswoorden verbinden de verschillende zinnen met elkaar, waardoor de de tekst beter begrepen wordt.
Actief schrijven
In veel stukken worden zinnen gebruikt met de werkwoorden ‘worden’ en ‘zijn’. Een voorbeeld hiervan is: ‘De beslissing werd door de directie genomen’. De zin wordt een stuk duidelijker, als je schrijft: ‘De directie nam de beslissing’. De lezer weet nu meteen wie de beslissing genomen heeft. Door hieraan te denken bij het schrijven van teksten, schrijf je veel duidelijker en komt de boodschap van de tekst beter over. Jouw doel om de lezer te bereiken en de informatie over te brengen, is daarmee veel groter geworden.
Tussenkopjes
Als laatste wil ik wijzen op het toevoegen van tussenkopjes. Tussenkopjes helpen bij de opbouw van een tekst. Zo ziet de lezer heel snel waar een alinea over gaat. Tussenkopjes kun je zien als de wegwijzers binnen de tekst. Door gebruik te maken van tussenkopjes neem je de lezer bij de hand en geef je ze de mogelijkheid om snel de informatie te vinden waar ze naar op zoek zijn.
Schrijven op B1-niveau
Wat ik met het bovenstaande wil zeggen is: schrijf op B1-niveau. Dit is het leesniveau van de meeste Nederlanders. Begrijpelijk schrijven is geen eenvoudige taak en vraagt veel oefening. Nogmaals: eenvoudig taalgebruik helpt jou bij het overbrengen van een boodschap en zorgt ervoor dat wat je wilt vertellen ook echt begrepen wordt.
Ben je op zoek naar iemand die jou kan helpen om een tekst leesbaar en begrijpelijk te maken? Neem dan contact met mij op via de mail vroug.fikke@fiksem.nl. Voorbeelden van mijn werk kan je nalezen op deze pagina
